XÜLASƏ
Ramazan İslam aləmində müsəlmanların başda oruc tutmaq olmaqla öz dini vəzifələrini yerinə yetirməyə çalışdıqları müqəddəs ay hesab edilir. Ramazan orucu insan fiziologiyasının bir çox fundamental aspektlərinə, o cümlədən, yuxu rejimi və sirkadien ritm, maye, enerji balansı və qlükoza homeostazına təsir göstərir. Qidalanma rejiminin daha çox gecəyə keçməsi, xüsusilə də sahurda oyanıb qida qəbul etmək səbəbindən normal qidalanma tərzində, eləcə də yuxu rejimlərində dəyişikliklər olur. Bu baxımdan, şəkərli diabet xəstələrinin oruc ibadətini həkim nəzarəti olmadan etməsi bir çox fəsadlara səbəb ola bilər.
Açar sözlər: şəkərli diabet, Ramazan ayı, oruc, hiperqlikemiya, yuxu rejimi

---

ƏDƏBİYYAT

1. IDF Diabetes Atlas 2021 – 10th edition / www.diabetesatlas.org (page:5)
2. The Future Global Muslim Population Projections for 2010-2030. Pew Research Center. Available from www.pewforum.org/2011/01/27/the-future-of-the-global-muslim-population / Accessed, June 2015 (page: 1,2,3).
3. Şəkərli Diabet və Müqəddəs Ramazan Ayı; Müqəddəs Ramazan ayında diabetin idarə edilməsi üzrə xəstələr üçün tövsiyələr; Bakı 2012; Azərbaycan Endokrinologiya, Diabetologiya və Terapevtik Təlimat Assosiasiyası; Azərbaycan Diabet Cəmiyyəti; VM Endokrinologiya, Diabet və Metabolizm Mərkəzi; (səhifə: 3,5,7).
4. CDC.National Diabetes Statistics Report 2020. Estimates of Diabetes and its Burden in the United States.
5. American Diabetes Association, Standards of medical care in diabetes-2022 (page:525).
6. TEMD Diabetes Mellitus ve Komplikasyonlarinin Tani, Tedavi Ve İzlem Kılavuzu-2022 (sayfa:15,159,177,181,186,187,205).
7. Diyabet, Ramazan ve Beslenme-2022, Erişim tarihi 13.02.2022.
8. IDF, Diabetes and Ramadan Practical Guidelines, 2021.
9. Salti, I., et al., A population-based study of diabetes and its characteristics during the fasting month of Ramadan in 13 countries: results of the epidemiology of diabetes and Ramadan 1422/2001 (EPIDIAR) study // Diabetes Care, 2004. 27(10): p. 2306-11.
10. Keirns B.H., Sciarrillo C.M., Koemel N.A., Emerson S.R. Fasting, non-fasting and postprandial triglycerides for screening cardiometabolic risk // J Nutr Sci. 2021; 10: e75.
11. Al-Rawi, N., et al., Effect of diurnal intermittent fasting during Ramadan on ghrelin, leptin, melatonin, and cortisol levels among overweight and obese subjects: A prospective observational study // PLoS One, 2020. 15(8): p. e0237922.
12. Gnanou, J.V., et al., Effects of Ramadan fasting on glucose homeostasis and adiponectin levels in healthy adult males // J Diabetes Metab Disord, 2015. 14 (page:55).