XÜLASƏ
Damaq badamcıqları (tonzillalar) immun sisteminin mühüm orqanlarından biri kimi orqanizmin selikli qişa səviyyəsində müdafiə funksiyalarını yerinə yetirir. Bu orqanlar uşaqlıq dövründə və yeniyetməlikdə ən aktiv fəaliyyət göstərən limfoid toxumalardan olub, infeksiyalara qarşı ilk müdafiə xətti hesab olunur. Tonzillaların sitoloji araşdırmaları onların hüceyrəvi tərkibində baş verən dəyişikliklərin müxtəlif xəstəliklərdə diaqnostik və proqnostik əhəmiyyət daşıdığını göstərir. Bu məqalədə tonzillaların klinik sitologiyasına dair müasir yanaşmalar, normativ hüceyrəvi xüsusiyyətlər və patoloji hallarda baş verən dəyişikliklər təhlil olunur. Sitoloji üsulların düzgün tətbiqi bu orqanların iltihabi və neoplastik xəstəliklərinin vaxtında aşkarlanması və müalicəsinin planlaşdırılmasında mühüm rol oynayır.
Açar sözlər: hamiləlik, bitki mənşəli dərman, döl, dərman bitkiləri, effektivlik və təhlükəsizlik

---

ƏDƏBİYYAT

1. Brandtzaeg, P. Mucosal immunity: Induction, Dissemination and Effector Functions // Scandinavian Journal of Immunology, 2013. 78(3), 158-166. https://doi.org/10.1111/sji.12071
2. Pabst, R. The Anatomical Basis for Immune Function of Tonsils // Clinical Anatomy, 2020. 33(1), 27-37. https://doi.org/10.1002/ca.23443
3. Brandtzaeg, P. Immunology of tonsils and adenoids: Everything the ENT surgeon needs to know // International Journal of Pediatric Otorhinolaryngology, 2003. 67 Suppl 1, S69-76. https://doi.org/10.1016/S0165-5876(03)00128-5
4. Balikci, H.H., Ozkul, Y., Yildiz, M., et al. Clinical and cytopathological evaluation of tonsillar diseases in children // European Archives of Oto-Rhino-Laryngology, 2013. 270(2), 711-715. https://doi.org/10.1007/s00405-012-2157-8
5. Pignatelli, M., Vessey, C.J. Diagnostic cytopathology of the head and neck masses: An overview // Current Diagnostic Pathology, 2004. 10(5), 312-325. https://doi.org/10.1016/j.cdia.2004.07.005
6. Young, N.A., Powers, C.N. Fine-needle aspiration biopsy of head and neck masses // Otolaryngology Clinics of North America, 1996. 29(6), 1081-1110.
7. Kini, S.R. Color Atlas of Differential Diagnosis in Exfoliative and Aspiration Cytopathology (2nd ed.). 2005. Lippincott Williams & Wilkins.
8. Chhieng, D.C., Cangiarella, J.F. Cytology of upper respiratory tract lesions // Diagnostic Cytopathology, 2001. 25(5), 261-267. https://doi.org/10.1002/dc.10469
9. Ohashi, Y., Nakai, Y. Immunoglobulin A in Tonsillar Tissue // Clinical and Experimental Immunology, 2015. 181(3), 353-360. https://doi.org/10.1111/cei.12565
10. Schindler, M., et al. Quantification of IgA using ELISA: Standardization and Application // Journal of Immunological Methods, 2018. 457, 1-10. DOI:10.1016/j.jim.2018.06.001
11. Valera, F. C., Anselmo-Lima, W. T., Morais, A., et al. Inflammatory Cells in Recurrent Tonsillitis and Tonsillar Hypertrophy // Brazilian Journal of Otorhinolaryngology, 2017. 83(4), 383-388. https://doi.org/10.1016/j.bjorl.2016.05.008
12. Kimura, Y., Miyashita, T., Sugiyama, K., et al. IgA-producing cells in the palatine tonsils: Immunohistochemical Analysis // Acta Oto-Laryngologica, 2018. 138(10), 903-909. https://doi.org/10.1080/00016489.2018.1477282
13. Kara, C. O., Ergin, H., Koçak, G., et al. Immunological Aspects of Tonsillar Hypertrophy in Children: Correlation with Clinical Features // International Journal of Pediatric Otorhinolaryngology, 2019, 123, 35-40. https://doi.org/10.1016/j.ijporl.2019.04.016
14. Ananthraman, D., Gheit, T., Waterboer, T., Abedi-Ardekani, B., Carreira, C., McKay-Chopin, S., et al. Human papillomavirus infections and biofilm presence in tonsillar tissue of healthy adults // Scientific Reports, 2018. 8, 11115. doi:10.1038/s41598-018-29435-7
15. Goncharov, M., Goldvaser, H., Barshack, I., Khoury, R., Popovtzer, A., & Abu-Ghanem, S. Prevalence of human papillomavirus in tonsillectomy specimens from adult patients in the Galilee region // Journal of Laryngology & Otology”, 2019. 133(10), 875-879. https://doi.org/10.1017/S002221511900165X
16. Beachler, D.C., Sugar, E.A., Margolick, J.B., Weber, K.M., Strickler, H.D., Wiley, D. J., et al. Risk factors for acquisition and clearance of oral human papillomavirus infection among HIV-uninfected adults // American Journal of Epidemiology, 2011. 174(9), 976-986. https://doi.org/10.1093/aje/kwr246
17. Lechner, M., Fenton, T.R. The molecular biology of HPV-related oropharyngeal cancer // International Journal of Cancer, 2020. 147(11), 3001-3007. https://doi.org/10.1002/ijc.33127
18. Beachler, D.C., Kreimer, A.R., Schiffman, M., Herrero, R., Wacholder, S., Rodriguez, A.C., et al. HPV-related oral and oropharyngeal cancers in the Costa Rica Vaccine Trial cohort // Cancer Cytopathology, 2021. 129(3), 219-226. doi:10.1002/cncy.22295
19. Hsieh, M.S., Wang, C.C., Chiu, S.H., et al. Functional characteristics of T cells in chronic tonsillitis // Clinical and Experimental Immunology, 2017. 190, 206. https://doi.org/10.1111/cei.12956
20. Verma, R., Gautam, D., Sharma, R., et al. Histological and microbiological analysis of palatine tonsils in chronic tonsillitis // Indian Journal of Microbiology, 2022. 62(2), 231-239. https://doi.org/10.1007/s12088-021-01013-1
21. Sreenivas, V., Anil Kumar, P., Madhavi, G., et al. Immunologic activity of CD4+ T cells in chronic tonsillitis // International Journal of Immunopathology and Pharmacology, 2013. 26(3), 749-754. https://doi.org/10.1177/0394463201302600315