XÜLASƏ
Genetik faktorlar ürəyin işemik xəstəliyi (ÜİX) riskinə mühüm töhfə verir və son on ildə bu sahədə böyük irəliləyişlər olmuşdur. ÜİX-nin genetik mexanizmlərinin öyrənilməsi problemi kifayət qədər mürəkkəbdir və bir çox müəlliflər tərəfindən qeyd olunan adekvat yanaşma və təhlil metodlarının inkişafı ilə bağlıdır. ÜİX-nin inkişafında genetik mexanizmlərin rolunu öyrənmək üçün effektiv yanaşmalardan biri xəstəliyin patogenezinə potensial olaraq ən böyük töhfə verən bir qrup genlərin müəyyən edilməsi ilə bağlıdır. Məqsəd. Ürəyin işemik xəstəliyi, arterial hipertenziyası və tip 2 şəkərli diabeti olan azərbaycanlı xəstələrdə FGB geninin polimorfizmlərini və onun trombosit indeksləri ilə əlaqəsini öyrənilməsi. Material və metodlar. Tətqiqatda 100 pasiyent iştirak etmişdir. Hər bir pasiyentdə antropometrik göstəricilər, qanın ümumi analizi, lipid profili, aclıq qan şəkəri və/və ya HbA1C, fibrinogen geni yoxlanılib və elektrokardioqrafik və exokardioqrafiya müyinəsi aparılmışdır. Nəticə. Tədqiq olunan qruplarda FGB G (-455) A fibrinogen geninin homozigot G/G genotipinin statistik əhəmiyyətli üstünlüyü qeyd edilmişdir.Qruplar arsında FGB G (-455) A fibrinogen geninin GA polimorfizminin tezliyində statistik əhəmiyyətli fərq aşkar edilmişdir. Bundan əlavə homozigot allel A genotip daşıyıcılarında trombosit indekslərinin qalxması müşahidə edildi, hansı ki, bu genotip daşıyıcılarında tromboza meyllilik göstəricisi ola bilər.
Açar sözlər: ürəyin işemik xəstəliyi, arterial hipertenziya, tip 2 şəkərli diabet, fibrinogen geni, trombosit indeksləri

---

ƏDƏBİYYAT

1. Журавлев Ю.И., Назаренко Г.И., Рязанов В.В., Клейменова Е.Б. Новый метод анализа риска развития ишемической болезни сердца на основании геномных и компьютерных технологий // Кардиология, 2011, No 2: С. 19-25.
2. Кудряшова О.Ю. Молекулярные механизмы тромбогенеза // Кардиология. - No12, 2012, - С. 45-56.
3. McPherson R, 2016. McPherson R, Tybjaerg-Hansen A. Genetics of Coronary Artery Disease. Circ Res. 2016;118(4):564-78.
4. Павлова Т.В., Поляков В.П., Дупляков и др. Распределение полиморфизмов генов некоторых компонентов системы гемостаза у больных ИБС. - Кардиология, 4, 2009; С.9-12.
5. Paraboschi EM, Duga S, Asselta R. Fibrinogen as a Pleiotropic Protein Causing Human Diseases: The Mutational Burden of Aα, Bβ, and γ Chains. Int J Mol Sci. 2017 Dec 14;18(12):2711. doi: 10.3390/ijms18122711. PMID: 29240685; PMCID: PMC5751312.
6. van 't Hooft FM, von Bahr SJ, Silveira A, Iliadou A, Eriksson P, Hamsten A. Two common, functional polymorphisms in the promoter region of the beta-fibrinogen gene contribute to regulation of plasma fibrinogen concentration. Arterioscler Thromb Vasc Biol. 1999 Dec;19(12):3063-70. doi: 10.1161/01.atv.19.12.3063. PMID: 10591688.
7. Амельянович М.Д, Моссэ И.Б. молекулярно-генетические маркеры риска развития эндокринной патологии //Молекулярная и прикладная генетика. Том 27, 2019 г. Стр98).
8. Дедов И.И., Смирнова О.М., Кононенко И.В. Значение результатов полногеномных исследований для первичной профилактики сахарного диабета 2 типа и его осложнений. Персонализированный подход// Сахарный диабет. 2014;(2):10-19.
9. Chakraborty DS, Lahiry S, Choudhury S. Hypertension Clinical Practice Guidelines (ISH, 2020): What Is New? Med Princ Pract. 2021;30(6):579-584. doi: 10.1159/000518812. Epub 2021 Aug 2. PMID: 34348319; PMCID: PMC8740276.
10. Yang S.H., Du Y., Zhang Y. et al. (2017) Serum fibrinogen and cardiovascular events in Chinese patients with type 2 diabetes and stable coronary artery disease: a prospective observational study. BMJ Open. 7(6): e015041
11. Budak YU, Polat M, Huysal K. The use of platelet indices, plateletcrit, mean platelet volume and platelet distribution width in emergency non-traumatic abdominal surgery: a systematic review. Biochem Med (Zagreb). 2016;26(2):178-93. doi: 10.11613/BM.2016.020. PMID:27346963; PMCID: PMC4910273.
12. Demirin H, Ozhan H, Ucgun T, Celer A, Bulur S, Cil H, Gunes C, Yildirim HA. Normal range of mean platelet volume in healthy subjects: Insight from a large epidemiologic study. Thromb Res. 2011 Oct;128(4):358-60. doi: 10.1016/j.thromres.2011.05.007. Epub 2011 May 28. PMID: 21620440.
13. Xiang Q, Ji SD, Zhang Z, Zhao X, Cui YM. Identification of ITGA2B and ITGB3 Single- Nucleotide Polymorphisms and Their Influences on the Platelet Function. Biomed Res Int. 2016; 2016:5675084. doi: 10.1155/2016/5675084. Epub 2016 Nov 14. PMID: 27965976; PMCID: PMC5124636.
14. Assiri AS, Jamil AM, Mahfouz AA, Mahmoud ZS, Ghallab M. Diagnostic importance of platelet parameters in patients with acute coronary syndrome admitted to a tertiary care hospital in southwest region, Saudi Arabia. J Saudi Heart Assoc. 2012 Jan;24(1):17-21. doi:10.1016/j.jsha.2011.08.004. Epub 2011 Oct 20. PMID: 23960663; PMCID: PMC3727553.
15. Chandrashekar V. Plateletcrit as a screening tool for detection of platelet quantitative disorders. J Hematol. 2013;2:22–6. 10.4021/jh70w
16. Yang A, Pizzulli L, Lüderitz B. Mean platelet volume as marker of restenosis after percutaneous transluminal coronary angioplasty in patients with stable and unstable angina pectoris. Thromb Res. 2006;117(4):371-7. doi: 10.1016/j.thromres.2005.04.004. Epub 2005 Jun 1. PMID: 15935453.
17. Mariani E, Filardo G, Canella V, Berlingeri A, Bielli A, Cattini L, et al. Platelet-rich plasma affects bacterial growth in vitro. Cytotherapy. 2014;16:1294–304. 10.1016/j.jcyt.2014.06.003