XÜLASƏ
Məqalədə III trimestrdə hamilə qadınlar arasında qalxanabənzər vəzin disfunksiyasının tezliyinin təyin edilməsi, faktorların əlaqəsi və tiroid disfunksiyasının hamiləlik nəticələrinə təsirinin təhlili təqdim olunub. Tədqiqata III trimestrdə birdöllü hamiləliyi, orta yaşı 28,7±2,11 olan 77 qadın cəlb edildi. Qadınların hamısında qanda tireotrop hormon (TTH), triyodtironin (T3), tiroksin (T4) təyin edilmişdir. Statistik təhlil Microsoft Excel Statistica proqramı ilə həyata keçirilmişdir. 39,0% hallarda tiroid disfunksiyası aşkar edilmişdir: qadınların 26%-də subklinik hipotireoz, 7,8%-də açıq hipotireoz, 5,2%-də subklinik hipertireoz aşkar edilmişdir. Subklinik hipotireoz zamanı TTH səviyyəsi eutireozlu hamilə qadınlara nisbətən 74,6% (p=0,001), açıq hipotireozu olan hamilə qadınlarda 81,3% (p=0,001) qədər yüksək idi. Subklinik hipotireoz, açıq hipotireoz və subklinik hipertireozu olan hamilə qadınlarda T3 səviyyəsi müvafiq olaraq 38,2% (p=0,355), 78,6% (p=0,004) və 11,1% (p=0,741) qədər azalmışdır. Qalxanabənzər vəzinin normal funksiyası olan qrupu ilə müqayisədə subklinik hipotireozu və subklinik hipertireozu olan qadınlarda qanda T4 dəyəri 34,6% (p=0,261) və 39,0% (p=0,004) qədər artmış, açıq hipotireoizlu qadınlarda isə 75,6% qədər (p=0,003) azalmışdır. Subklinik hipotireozlu qadınlar qrupunda anemiya 35,0%, preeklampsiya 20,0%, azsululuq 30,0%, qeysəriyyə kəsiyi 35,0%-ndə qeyd edilib. Subklinik hipotireozla qadınlarda preeklampsiya, anemiya, azsululuq, qeysəriyyə kəsiyi və vaxtından əvvəl doğum riski müvafiq olaraq 5,6 dəfə (p<0,01), 7,9 dəfə (p<0,01), 4,6 dəfə (p<0,05), 3,7 dəfə (p<0,05) və 1,7 dəfə (p>0,05) eutireozu olunanlardan yüksək idi. Anemiya, preeklampsiya, qeysəriyyə kəsiyi tezliyi, aşağı bədən çəkili uşaqların olması və Apgar şkalası aşağı bal ilə subklinik hipotireoz arasında statistik olaraq əhəmiyyətli əlaqə müəyyən edildi. Hipotireoz və hamiləliyin nəticəsinin dəyişənləri arasındakı əlaqənin gücünün qiymətləndirilməsi hipotireozlu hamilə qadınların aparılmasının yaxşılaşdırılmasına imkan yarada bilər.
Açar sözlər: hamilə qadınlar, III trimestr, qalxanabənzər vəzinin disfunksiyası, qalxanabənzər vəzinin hormonları, tireotrop hormon, şansların nisbəti

---

ƏDƏBİYYAT

1. Бахарева И.В. Заболевания щитовидной железы и их влияние на течение беременности // Российский вестник акушера-гинеколога, 2013. 13(4), - с. 38-44.
2. Гусейнова С.Я., Гулиева Р.Т., Яхъяева Ф.Р., Гусейнов Т.М. Проблема йоддефицита в Азербайджане. Роль микроэлемента селена в регуляции метаболизма йода // Биомедицина (Баку), 2019. 17(2), - с. 4-12. http://dx.doi.org/10.24411/1815-3917-2019-10010
3. Azizi F., Amouzegar A., Mehran L., Alamdari S., Subekti I., Vaidya B. et al. Screening and management of hypothyroidism in pregnancy: results of an Asian survey // Endocrine J, 2014. 2014, - р. EJ14-0083. http://dx.doi.org/10.1507/endocrj.EJ14-0083
4. Azizi F., Delshad H. Thyroid derangements in pregnancy // Iran J Endocrinol Metab, 2014.15(6), - р. 491-508.
5. Blatt A.J., Nakamoto J.M., Kaufman H.W. National status of testing for hypothyroidism during pregnancy and postpartum // Journal of Clinical Endocrinology and Metabolism, 2012, 97, - p. 777-784. http://dx.doi.org/10.1210/jc.2011-2038
6. De Groot L., Abalovich M., Alexander E.K., Amino N., Barbour L., Cobin R.H. et al. Management of thyroid dysfunction during pregnancy and postpartum: an Endocrine Society clinical practice guideline // J Clin Endocrinol Metabol, 2012. 97(8), - р. 2543-65. http://dx.doi.org/10.1210/jc.2011-2803
7. Dhanwal D.K., Bajaj S., Rajput R., Subramaniam K., Chowdhury S., Bhandari R. et al. Prevalence of hypothyroidism in pregnancy: an epidemiological study from 11 cities in 9 states of India // Indian J Endocrinol Metab, 2016. 20(3), р. 387-390. http://dx.doi.org/10.4103/2230-8210.179992
8. Garber J.R., Cobin R.H., Gharib H., Hennessey J.V., Klein I., Mechanick J.I. et al. Clinical Practice Guidelines for Hypothyroidism in Adults: cosponsored by the American Association of Clinical Endocrinologists and the American Thyroid Association // Endocr Pract, 2012. 18(6), - p. 988-1028. http://dx.doi.org/10.4158/EP12280.GL.
9. Granfors M., Akerud H., Berglund A., Skogo J., Sundstrom-Poromaa I., Wikstrom A.K. Thyroid testing and management of hypothyroidism during pregnancy: a population based study // Journal of Clinical Endocrinology and Metabolism, 2013. 98(7): p. 2687-2692. http://dx.doi.org/10.1210/jc.2013-1302
10. Hirsch D., Levy S., Nadler V., Kopel V., Shainberg B., Toledano Y. Pregnancy outcomes in women with severe hypothyroidism // European Journal of Endocrinology, 2013. 169: p.313-320. http://dx.doi.org/10.1530/EJE-13-0228
11. Kiran Z., Sheikh A., Malik S., Meraj A., Masood M., Ismail S. et al. Maternal characteristics and outcomes affected by hypothyroidism during pregnancy (maternal hypothyroidism on pregnancy outcomes, MHPO-1) // BMC Pregnancy and Childbirth, 2019. 19, Article number: 476. https://doi.org/10.1186/s12884-019-2596-9
12. Mahadik K., Choudhary P., Roy P.K. Study of thyroid function in pregnancy, its feto-maternal outcome; a prospective observational study // BMC Pregnancy Childbirth, 2020. 20, - Article number 769. https://doi.org/10.1186/s12884-020-03448-z
13. Maraka S., Ospina N.M., O'Keeffe D.T., Espinosa De Ycaza A.E., Gionfriddo M.R., Erwin P.J. et al. Subclinical hypothyroidism in pregnancy: a systematic review and meta-analysis // Thyroid, 2016.26(4), - р. 580-90. https://doi.org/10.1089/thy.2015.0418
14. Medeiros M.F., Cerqueira T.L., Silva Junior J.C., Amaral M.T., Vaidya B., Poppe K.G. et al. An international survey of screening and management of hypothyroidism during pregnancy in Latin America // Arquivos Brasileiros de Endocrinologia Metabologia, 2014. 58(9), - р. 906-11. http://dx.doi.org/10.1590/0004-2730000003382
15. Negro R., Formoso G., Mangieri T., Pezzarossa A., Dazzi D., Hassan H. Levothyroxine treatment in euthyroid pregnant women with autoimmune thyroid. disease: effects on obstetrical complications // J Clin Endocrinol Metab, 2006. 91(7): р. 2587-91. http://dx.doi.org/10.1210/jc.2005-1603
16. Reh A., Grifo J., Danoff A. What is a normal thyroid-stimulating hormone (TSH) level? Effects of stricter TSH thresholds on pregnancy outcomes after in vitro fertilization // Fertil Steril, 2010. 94(7), - p. 2920-2. http://dx.doi.org/10.1016/j.fertnstert.2010.07.731
17. Reid S.M., Middleton P., Cossich M.C., Crowther C.A., Bain E. Interventions for clinical and subclinical hypothyroidism pre-pregnancy and during pregnancy // Cochrane Database Syst Rev, 2013. 5:CD007752. https://doi.org/10.1002/14651858.
18. Saki F., Dabbaghmanesh M.H., Ghaemi S.Z., Forouhari S., Omrani G.R., Bakhshayeshkaram M. Thyroid function in pregnancy and its influences on maternal and fetal outcomes // Int J Endocrinol Metab, 2014. 12(4), - e19378. http://dx.doi.org/10.5812/ijem.19378.
19. Srimatkandada P., Stagnaro-Green A., Pearce E.N. Attitudes of ATA survey respondents toward screening and treatment of hypothyroidism in pregnancy // Thyroid, 2015. 25(3), - р. 368-9. http://dx.doi.org/10.1089/thy.2014.0322.
20. Vaidya B., Hubalewska-Dydejczyk A., Laurberg P., Negro R., Vermiglio F., Poppe K. Treatment and screening of hypothyroidism in pregnancy: results of a European survey // Eur J Endocrinol, 2012. 166(1), - р. 49-54. http://dx.doi.org/10.1530/EJE-11-0729.
21. Vanes N.K., Charlesworth D., Imtiaz R., Cox P., Kilby M.D., Chan S.Y. Optimal treatment of hypothyroidism associated with live birth in cases of previous recurrent placental abruption and stillbirth // Int J Gynecol Obstet, 2013. 123(3): p. 196-9. http://dx.doi.org/10.1016/j.ijgo.2013.05.025
22. Vila L., Velasco I., González S., Morales F., Sánchez E., Lailla J.M. et al. Detection of thyroid dysfunction in pregnant women: universal screening is justified // Endocrinología y Nutrición, 2012. 59(9):р. 547-60. http://dx.doi.org/10.1016/j.endonu.2012.06.014
23. Wilson K.L., Casey B.M., McIntire D.D., Halvorson L.M., Cunningham F.G. Subclinical Thyroid Disease and the Incidence of Hypertension in Pregnancy // Obstet Gynecol, 2012. 119(2, Part 1), - p. 315-20. http://dx.doi.org/10.1097/AOG.0b013e318240de6a
24. World Medical Association Declaration of Helsinki Ethical Principles for Medical Research Involving Human Subjects // JAMA, 2013. 310(20): р. 2191-4.
25. Zhang Y., Wang H., Pan X., Teng W., Shan Z. Patients with subclinical hypothyroidism before 20 weeks of pregnancy have a higher risk of miscarriage: a systematic review and meta-analysis // PLoS One, 2017. 12(4): р. e0175708. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0175708