SUMMARY
In recent years, the MDR and XDR forms of tuberculosis are increasing sharply in the world. The reason for the problem is that primary tuberculosis patients are not detected in time and the effectiveness of treatment is low. Purpose. The effectiveness of the treatment was evaluated at the end of the treatment course by criteria such as termination of MTB, closure of the disintegration cavity, contact infection and relapse in patients. Methods and discussion. In the study, the specific weight of MBT and closure of the disintegration space by months at the end of treatment course, the specific weight of "Increased results of tuberculosis compared to the previous year, bend and hyperergy" forms of infectious allergy among child and adolescent contacts were determined. The analysis shows that 80% of patients who received the intensive phase of treatment in an inpatient setting and the continuous phase in an outpatient setting had a successful outcome, and 50% of the closure of the disintegration cavity occurred. Recurrence after two years was in 54.5% of patients who didn't close the dissection cavity. Forms of infection between contacts of infectious allergy increased results of tuberculosis compared to the last year, virege and hyperergy are 8 times higher than the optimal level.
Keywords: one side specific injury, acid-fast mycobacterium (MTB) secretion, dispersion gap

---

REFERENCES

1. Axundova İ. “Dünyada və Azərbaycanda vərəm üzrə epidemioloji vəziyyət və ölkədə vərəmə qarşı aparılan tədbirlər”. İllik hesabat. Bakı 2022 səh 3-19.
2. Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin Kollegiyasının 20.12.2010-cu il tarixli 31 saylı qərarı ilə təsdiq edilmiş “Vərəm xəstələrinin aşkarlanması üzrə kliniki protokol”. Bakı 2010.
3. Qədirova H. “Dünyada və Azərbaycanda vərəm üzrə epidemioloji vəziyyət və ölkədə vərəmə qarşı aparılan tədbirlər”. İllik hesabat. Bakı 2021 səh 3-10.
4. Şıxəliyev Y.Ş., Abbasova A.S., Osmanova R.R., Qasımov İ.Ə. “Vərəmin passiv aşkarlanmasında bronxioloji müayinələrin rolu”. Təbabətin Aktual problemləri, Bakı 2022.
5. Аксенова В. А., Барышникова Л. А., Клевно Н. И., Кудлай Д. А. Скрининг детей и подростков на туберкулезную инфекцию в России ‒ прошлое, настоящее, будущее // Туб. и болезни легких. ‒ 2019. № 9. ‒ Ст. 59-67. doi:10.21292/2075-1230-2019-97-9-59-67.
6. Гусейналиева В.Н., Влияние лечения и наблюдения под строгим контролем лиц с высоким риском заболевания на туберкулез в первичном медицинском звене на эпидемиологические показатели. /Сборник трудов XXXI Национального Конгресса по болезням органов дыхания, ноябрь 2021 год ст. 77-78.
7. Стерликов С.А., Казыкина Т.Н. “Система иммунодиагностики туберкулеза: анализ возможных потерь пациентов для регистрации” Туберкулёз и болезни лёгких, 2022, № 2, с. 18-23. doi:10.21292/2075-1230-2022-100-2-18-23.
8. Шихалиев Я.Ш. “Cовершенствование методов выявления и лечения рецидивов туберкулеза” автореферат диссертации на соискание ученой степени доктора медицинских наук. Москва 2001.
9. An evaluation of traditional directly observed therapy (DOT) and electronic DOT for TB treatment. https://clinicaltrials.gov/ct2/show/NCT03266003.
10. Browne S. H., Umlauf A., Tucker A. J., Low J., Moser K., Gonzalez Garcia J., Peloquin C. A., Blaschke T., Vaida F., Benson C.A. Wirelessly observed therapy compared to directly observed therapy to confirm and support tuberculosis treatment adherence: A randomized controlled trial // PLoS Med. - 2019. - Vol. 16, № 10. - Р. doi: 10.1371/journal.pmed.1002891.