XÜLASƏ
Giriş. Yaş faktoru displastik koksartrozlu xəstələrdə total bud-çanaq artroplastikasının (TA) nəticələrinə təsir edən mühüm bioloji və klinik determinantlardan biridir. Yaş artdıqca qığırdaq elastikliyi, əzələ tonusu və regenerativ potensial azalır, bu isə reabilitasiya prosesini ləngidə bilər. Bununla belə, müasir cərrahi texnologiyalar və sementsiz implantlar yaş fərqlərinin nəticələrə təsirini minimuma endirir. Məqsəd. Displastik koksartrozlu xəstələrdə yaş qruplarının (≤60 və >60 yaş) total artroplastikadan sonra oynaq hərəkət həcmi (OHH), klinik - funksional (Harris, WOMAC, Merle d’Aubigné-Postel) və həyat keyfiyyəti (SF-36) göstəricilərinə təsirini müqayisəli şəkildə təhlil etmək. Material və metodlar. Prospektiv analitik tədqiqat 129 xəstə (135 oynaq) üzərində aparılmışdır. Qiymətləndirmə əməliyyatdan əvvəl və 12 ay sonrakı dövrdə qoniometriya, Harris, WOMAC, Merle d’Aubigné-Postel və SF-36 göstəriciləri əsasında aparılmışdır. Statistik analizlər SPSS 22.0 proqramında Kruskal-Wallis, Wilcoxon və χ² testləri, həmçinin Bonferroni korreksiyası ilə həyata keçirilmişdir. Nəticələr. Hər iki yaş qrupunda əməliyyatdan sonra bütün göstəricilərdə əhəmiyyətli klinik yaxşılaşma müşahidə olunmuşdur: OHH 9,6-dan 16,6 bala qədər artmışdır (≤60 yaş), Harris balı 43,1-dən 84,0-a yüksəlmişdir, WOMAC indeksi 80-85% azalmışdır, SF-36 fiziki komponenti 38-dən 68-ə, mental komponenti 45-dən 73-ə qədər yüksəlmişdir. Bükülmə bucağında təxminən 80% artım qeydə alınmışdır. Yaşlı qrupda nəticələr bir qədər aşağı olsa da, fərqlər statistik baxımdan əhəmiyyət daşımamışdır (p>0,05). Heterotopik ossifikasiya, cins və Crowe tipi üzrə fərqlər də statistik baxımdan əhəmiyyətli olmamışdır. Yekun. Yaş faktoru displastik koksartrozlarda total artroplastika nəticələrinə statistik baxımdan mühüm təsir göstərmir. Hər iki yaş qrupunda klinik və funksional bərpa səviyyəsi yüksək olmuşdur. Xronoloji yaş məhdudiyyət deyil; əməliyyat qərarı xəstənin ümumi funksional vəziyyəti, sümük keyfiyyəti və reabilitasiya potensialı əsasında verilməlidir.
Açar sözlər: displastik koksartroz, total bud-çanaq artroplastikası, oynaq hərəkət həcmi, Harris bud-çanaq şkalası (HBŞ), WOMAC indeksi

---

ƏDƏBİYYAT

1. Salman LA, Alzobi OZ, Al-Ani A, Hantouly AT, et al. The outcomes of total hip arthroplasty in developmental dysplasia of hip versus osteoarthritis: a systematic review and meta-analysis // Eur J Orthop Surg Traumatol. 2024 Jan;34(1):1-8. doi: 10.1007/s00590-023-03635-6.
2. Fang M, Noiseux N, Linson E, Cram P. The Effect of Advancing Age on Total Joint Replacement Outcomes // Geriatr Orthop Surg Rehabil. 2015 Sep;6(3):173-9. doi: 10.1177/2151458515583515.
3. Chang K, Albright JA, Testa EJ, Balboni AB, et al. Sarcopenia Is Associated with an Increased Risk of Postoperative Complications Following Total Hip Arthroplasty for Osteoarthritis // Biology, 2023; 12(2), 295. doi: 10.3390/biology12020295.
4. Daher M, Mekhael E, El-Othmani MM. Total Hip Arthroplasty in Patients with Hip Osteoporosis: A Narrative Review // Hip Pelvis. 2024 Dec 1;36(4):260-272. doi: 10.5371/hp.2024.36.4.260.
5. Kosev P, Valentinov B, Andonov Y, Sokolov C. Soft tissue balancing in total hip arthroplasty // J of IMAB. 2015 Jan-Mar;21(1):752-756. doi: 10.5272/jimab.2015211.752
6. Bicanic G, Barbaric K, Bohacek I, Aljinovic A, et al. Current concept in dysplastic hip arthroplasty: Techniques for acetabular and femoral reconstruction // World Journal of Orthopedics, 2014; 5(4), 412-424. doi: 10.5312/wjo.v5.i4.412.
7. Gkagkalis G, Goetti P, Mai S. et al. Cementless short-stem total hip arthroplasty in the elderly patient - is it a safe option?: a prospective multicentre observational study // BMC Geriatr 2019: 19, 112. doi: 10.1186/s12877-019-1123-1.
8. Migliorini F, Pintore A, Eschweiler J, Oliva F, et al. Factors influencing the outcomes of minimally invasive total hip arthroplasty: A systematic review // Journal of Orthopaedic Surgery and Research, 2022:17(1), 197. doi: 10.1186/s13018-022-03168-4.
9. Clement ND, Smith KM, Baron YJ, McColm H, et al. Increasing age does not influence hip-specific functional outcome or health-related quality of life following total hip arthroplasty: a five-year prospective cohort study // Bone Jt Open. 2022 Sep;3(9):692-700. doi: 10.1302/2633-1462.39.BJO-2022-0085.R1.
10. Ayers DC, Yousef M, Zheng H, Yang W, et al. Do Patient Outcomes Vary by Patient Age Following Primary Total Hip Arthroplasty? // J Arthroplasty. 2022 Jul;37(7S):S510-S516. doi: 10.1016/j.arth.2022.03.032.
11. American Academy of Orthopaedic Surgeons Management of Osteoarthritis of the Hip Evidence-Based Clinical Practice Guideline. aaos.org/oahcpg2 Published 12/01/2023.