XÜLASƏ
Məqsəd. Məqalədə bud-çanaq oynağında protezləşdirmə əməliyyatı aparılmış osteoporozlu xəstələrdə qravitasiya və antirezorptiv terapiya da daxil olmaqla aparılmışş reabilitasiya kompleksinin səmərəliliyi öyrənilmişdir. Reabilitasiya tədbirləri kompleksində qravitasiya terapiyası və rezorbsiya əleyhinə preparatların istifadəsi müalicə kursundan 3 ay sonra ağrıların intensivliyi vizual analoji ağrı şkalasına görə ilkin səviyyədən əhəmiyyətli dərəcədə - 3,2 dəfəyədək (p<0,001) azalmasına səbəb olmuşdur. Xəstələrin funksional fəaliyyətində əhəmiyyətli yaxşılaşma qeyd edilmişdir. Eyni zamanda standart reabilitasiya kompleksi qəbul edən xəstələrlə müqayisədə sümük mineral sıxlığı baxımından osteoporoz əlamətlərində də statistik əhəmiyyətli azalma müşahidə edilmişdir. Bu xəstələrdə sümük toxumasının mineral sıxlığı 12 aydan sonra osteopeniya - 2,16±0,30 səviyyəsinə yüksəlmiş və müsbət dinamika uzun müddət saxlanılmışdır. Sümük mineral sıxlığının artması isə osteoliz proseslərinin ləngtməklə, xəstələrdə endoprotezin erkən qeyri-sabitliyinin qarşısını almağa və periproteztik sınıqların baş vermə ehtimalını azaltmağa imkan verir.
Açar sözlər: reablitasiya, endoprtezləşdirmə, bud-çanaq oynağı

---

ƏDƏBİYYAT

1. Иванова Г.Е. Медицинская реабилитация: задачи и пути решения // Клиническое питание и метаболизм. 2020;1(1):8-9. [Ivanova G.E. Medical rehabilitation problems and solutions: // Clinical nutrition and metabolism. 2020;1(1):8-9. (In Russ.)]. doi.org/10.17816/clinutr33032
2. Langella L.G., Casalechi H.L., Tomazoni S.S., Johnson D.S., et al. Photobiomodulation therapy (PBMT) on acute pain and inflammation in patients who underwent total hip arthroplasty randomized, triple-blind, placebo-controlled clinical trial // Lasers Med. Sci. 2018;33(9):1933-1940. doi:10.1007/s10103-018-2558-x.
3. Kehlet H., Joshi G.P. Enhanced recovery after surgery: current controversies and concerns. Anesth Analg. 2017; 125(6): 2154-2155.
4. Edwards P.K., Mears S.C., Stambough J.B., Foster S.E., et al, Compromises, and Controversies in Total Knee and Total Hip Arthroplasty Modifiable Risk Factors: What You Need to Know // J. Arthroplasty. 2018. Vol. 33, No 10. Р. 3101-3106. doi:10.1016/j.arth.2018.02.066
5. Mistry J.B., Elmallah R.D., Bhave A., Chughtai M., et al. Rehabilitative Guidelines after Total Knee Arthroplasty: A Review. // J. Knee Surg. 2016;29(3):201-217. doi.org/10.1055/s-0036-1579670.
6. Климовицкий В.Г., Климовицкий Р.В., Тяжелов А.А., Гончарова Л.Е. Особенности работы мышц тазового пояса до и после эндопротезирования тазобедренного сустава. Обзор литературы // Травма. 2020; 2:13-19. [Klimovitsky VG, Klimovitsky RV, Tyazhelov AA, Goncharova LE. Peculiarities of the work of pelvic girdle muscles before and after hip arthroplasty. Literature review // Travma. 2020;(2):13-19. (In Russ)]. doi.org/10.22141/1608-1706.2.20. 2019.168016
7. Колесников С.В., Дьячкова Г.В., Комарова Э.С. Применение различных реабилитационных мероприятий в восстановительном лечении больных с имплантатом тазобедренного сустава (собственные данные и обзор литературы) // Гений ортопедии. 2020;26(2):54-260. [Kolesnikov SV, Diachkova GV, Komarova ES. Diverse rehabilitation measures applied for restorative treatment of total hip arthroplasty patients (own findings and literature review) // Genij ortopedii. 2020;26(2):54-260. (In Russ.)]. doi.org/10.18019/1028-4427-2020-26-2-254-260.
8. Carulli C, Civinini R, Matassi F, Villano M, et al. The use of anti-osteoporosis drugs in total knee arthroplasty // Aging Clinical and Experimental Research. 2011;23(2 suppl):38-39.
9. Larsen JB, Mogensen L, Arendt-Nielsen L, Madeleine P. Intensive, personalized multimodal rehabilitation in patients with primary or revision total knee arthroplasty: a retrospective cohort study. BMC Sports Sci Med Rehabil. 2020; 1:5. doi: 10.1186/s13102-020-0157-1.
10. Fernandez-Pareja A, Hernandez-Blanco E, ParezMaceda JM, Riera Rubio VJ, et al. Prevention of osteoporosis: four-year follow-up of a cohort of postmenopausal women treated with an ossein-hydroxyapatite compound // Clinical Drug Investigation. 2007;27(4):227-232. doi.org/10.2165/00044011-200727040-00001.
11. Tucker A., McCusker D., Gupta N., Bunn J., et al. Orthopaedic enhanced recovery programme for elective hip and knee arthroplasty - could a regional programme be beneficial? Ulster Med J. 2016; 85(2): 86-91.
12. Wainwright T.W., Gill M., McDonald D.A., Middleton R.G., et al. Consensus statement for perioperative care in total hip replacement and total knee replacement surgery: Enhanced Recovery After Surgery (ERAS®) Society recommendations. Acta Orthop. 2019: 1-17. DOI:10.1080/17453674.2019.1683790.
13. Harris W.H. The First 50 Years of Total Hip Arthroplasty: Lessons Learned. Clin. Orthop. Relat. Res., 2009, vol. 467, no. 1, pp. 28-31. DOI:10.1007/s11999-008-0467-18.
14. Котельников Г.П., Яшков А.В. Гравитационная терапия. М.: Медицина; 2003. Kotelnikov GP, Yashkov AV. Gravity therapy M.: Medicina; 2003. (In Russ.).
15. Решетников А.Н., Гладилин Г.П., Решетников Н.П., Левченко К.К., и др. Изменение минеральной плотности костной ткани у больных с ложным суставом шейки бедренной кости до и после тотального эндопротезирования тазобедренного сустава // Современные проблемы науки и образования. 2015; 6:161. [Reshetnikov AN, Gladilin GP, Reshetnikov NP, Levchenko KK, et al. Changes in bone mineral density in patients with false femoral neck joint before and after total hip replacement // Modern problems of science and education. 2015; 6:161. (In Russ.)].