PASSİV SİQARETÇƏKMƏNİN ZƏRƏRLİ TƏSİRİ NƏTİCƏSİNDƏ YARANAN PİYLƏNMƏ, QİDA DAVRANIŞININ POZULMASI VƏ ONUN UŞAQLARIN FİZİKİ İNKİŞAFINA, DƏRS MƏNİMSƏMƏSİNƏ, SAĞLAMLIQLARINA ZƏRƏRLİ TƏSİRİNİN AZALDILMASINA DAİR PROFİLAKTİK TƏDBİRLƏRİN GÖRÜLMƏSİ
Babayev P.N., Əliyev R.R.
DOI: 10.61775/2413-3302.v4i42.07
XÜLASƏ
Məqsəd. Bakıda uşaqlar arasında passiv siqaret çəkmənin piylənməyə məruz qalmasının əsas risk faktorlarını qiymətləndirmək və passiv siqaretin onların sağlamlığına ağırlaşdırıcı təsirini azaltmaq üçün profilaktik tədbirlər hazırlamaq. Material və metodlar. Anket sorğusu, ambulator qeydlər və immunoxromatoqrafik test əsasında bu tədqiqat, ailə passiv siqaretçəkmənin uşaqların sağlamlığına və dərs mənimsəməsinə zərərli təsirinin öyrənilməsinin bir hissəsi kimi aparılmışdır. Passiv siqaretin müxtəlif sosial və gigiyenik aspektlərinə dair yeddi sual dəstindən ibarət sorğu vərəqi hazırlanmışdır. Anket və ambulator qeydlərdən istifadə edərək, antropometrik parametrlər, oğlanlar və qızlar üçün ayrıca hesablanmışdır. Müşahidə məktəblilərin ən önəmli antropometrik yaş qruplarında aparılmışdır. Nəticələr. Yeniyetməlik fizioloji, psixoloji və sosial baxımdan xüsusi bir dövrdür. Yeniyetmələr, eksperimentlər, öz imkanlarını sınamaq və nəticədə riskli davranışa meyllə xarakterizə olunurlar. Yaşından asılı olmayaraq bütün müşahidə olunan şagird qrupları üçün antropometrik orta çəkili kəmiyyətlər hesablanmışdır. Yekun. Tütünçəkmə maddə asılılığı kimi təsnif edilir. Müəyyən edilmişdir ki, nikotin asılılığının patogenezində alfa4 beta2 nikotin reseptorların aktivləşməsi mühüm rol oynayır. Tədqiqatlar göstərir ki, siqaret çəkənlərin müalicəsində fərdi müalicə üsullarının uyğunlaşdırılması çox vacibdir.
Açar sözlər: qida davranışı, bədən çəkisi, piylənmə, siqaret çəkmə
ƏDƏBİYYAT
- Брюн Е.А., Бузик О.Ж., Кутушев О.Т., Лыков В.И. Профилактика и лечение табачной зависимости. Методические рекомендации Департамента здравоохранения г.Москвы N29, части 1 и 2, 2016:60 с.
- Bize R, Burnand B., Mueller Y., Rège-Walther M., Camain J-Y, Cornuz J. Biomedical risk assessment as an aid for smoking cessation (Review). The Cochrane Collaboration. Published by John Wiley & Sons, Ltd. (http://www.thecochranelibrary.com,) 2012: 43 p.
- Бабаев П.Н. Особенности табакокурения в семьях г. Баку и оценка эффективности мер по ограждению детей от воздействия пассивного курения // Азерб. Мед. Жур. 2013.№1 68-73.
- Колосов В.П., Манаков Л.Г. Респираторное здоровье населения и основные направления оптимизации пульмонологической помощи на территории Дальневосточного федерального округа // Бюллетень физиологии и патологии дыхания. 2011;(40):9-15.
- Health Consequences of Smoking–50 Years of Progress: A Report of the Surgeon General. Atlanta (GA): Centers for Disease Control and Prevention (US); 2014. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK179276/.
- Global Adult Tobacco Survey: Executive Summary. 2016. (In Russ.). https://www.who.int/tobacco/surveillance/survey/gats/rus/en/.
- World Health Organization. WHO global report: Mortality attributable to tobacco. Geneva, Switzerland: WHO. 2012. ISBN: 978-92-4-156443-4. http://whqlibdoc.who.int/publications/2012/9789241564434_eng.pdf. 4. World Health Organization. WHO global report on trends in prevalence of tobacco smoking 2000-2025, 2nd ed. World Health Organization 2018. p.120. ISBN 9789241514170. https://apps.who.int/iris/handle/10665/272694.
- Покатилов А.Б., Тириченко О.Ю. Курение среди несовершеннолетних. Главврач Юга России. 2017;2(54):76-8. URL: http://akvarel2002.ru/arhiv.
- National Center for Chronic Disease Prevention and Health Promotion (US) Office on Smoking and Health. Preventing Tobacco Use Among Youth and Young Adults: A Report of the Surgeon General. Atlanta (GA): Centers for Disease Control and Prevention (US); 2012. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK99237/.
- Reidpath DD, Davey TM, Kadirvelu A, et al. Does one cigarette make an adolescent smoker, and is it influenced by age and age of smoking initiation? Evidence of association from the US Youth Risk Behavior Surveillance System (2011) // Prev Med. 2014;59:37-41. doi:10.1016/j.ypmed.2013.11.011.
- Taioli E, Wynder EL. Effect of the age at which smoking begins on frequency of smoking in adulthood // N Engl J Med. 1991;325(13):968-9. doi:10.1056/NEJM199109263251318.
- Breslau N, Peterson EL. Smoking cessation in young adults: age at initiation of cigarette smoking and other suspected influences // Am J Public Health. 1996;86(2):214-20.
- Cantrell J, Bennett M, Mowery P, et al. Patterns in first and daily cigarette initiation among youth and young adults from 2002 to 2015 // PLoS ONE. 2018;13(8):e0200827. doi:10.1371/journal. pone.0200827.
- Saarni SE, Pietiläinen K, Kantonen S, et al. Association of smoking in adolescence with abdominal obesity in adulthood: a follow-up study of 5 birth cohorts of Finnish twins // Am J Public Health. 2009;99(2):348-54. doi:10.2105/AJPH.2007.123851.
- Morris RW, Taylor AE, Fluharty ME, et al. Heavier smoking may lead to a relative increase in waist circumference: evidence for a causal relationship from a Mendelian randomization metaanalysis. The CARTA consortium // BMJ Open. 2015;5:e008808. doi:10.1136/bmjopen-2015-008808.
- Vlasov V.V. Epidemiology: textbook for universities. 2nd ed., Rev. M: GEOTAR-MED, 2006. 464 p. (In Russ.) Власов В.В. Эпидемиология: учебное пособие для вузов. 2-е изд., испр. М.: ГЭОТАР-МЕД, 2006. 464 c. ISBN 5-9704-0265-6.
- De Munter JS, Tynelius P, Magnusson C, Rasmussen F. Longitudinal analysis of lifestyle habits in relation to Body Mass Index, onset of overweight and obesity: Results from a large population-based cohort in Sweden // Scand J Public Health. 2015;43(3):236-45. doi:10.1177/1403494815569865.
- Sikorski C, Luppa M, Weyerer S, et al. Obesity and associated lifestyle in a large sample of multimorbid German primary care attendees // PloS One. 2014;9(7):e102587. doi:10.1371/journal. pone.0102587.
- Bernaards CM, Twisk JWR, Snel J, et al. In a prospective study in young people, associations between changes in smoking behavior and risk factors for cardiovascular disease were complex // J Clin Epidemiol. 2005;58;1165-71. doi:10.1016/j.jclinepi.2005.02.019.
- Шальнова С.А., Деев А.Д. Тенденции смертности в России в начале XXI века (по данным официальной статистики) // Кардиоваскулярная терапия и профилактика. — 2011; Т. 10, №6.
- Донирова О.С., Цыденжапова М.Б., Дониров Б.А., Исаева Т.А. Оценка когнитивных расстройств у лиц пожилого возраста, страдающих сердечно-сосудистыми заболеваниями // Бюллетень Восточно-Сибирского научного центра СО РАМН. — 2011; №1.
- Кавешников В.С., Трубачева И.А., Серебрякова В.Н. Роль табакокурения в формировании современных показателей общественного здоровья // Сибирский медицинский журнал. 2011;Т. 26, №1–1.
- Бабаев П.Н. Частота и структура заболеваемости школьников в зависимости от интенсивности подверженности пассивному курению // Современные достижения Азерб. Медицины 2021, № 1, с. 76-81.
- Куликов В.А. Фремингемское исследование сердца: 65 лет изучения причин атеросклероза // Вестник Витебского государственного медицинского университета. — 2012. — Т. 11, №2.
- Токарева З.Н. и др. Распространенность и особенности проявлений метаболического синдрома во взрослой городской популяции // Кардиоваскулярная терапия и профилактика. — 2010. — №9(1).
- Заневский В.П., Копытов A.В., Максимчук В.П. Комбинированная терапия никотиновой зависимости // Психиатрия, психотерапия и клиническая психология. - 2011. - № 1(3). - С. 51-56.
- Милькаманович В.К., Кучко Р.В. Сестринская помощь в медико-социальной адаптации пациентов с хронической обструктивной болезнью легких // Медицинские знания. - 2018. - № 3. - С. 6-14.
- Основы медицинской профилактики: учеб.- метод. пособие. - Новосибирск, 2016. - 204 с.
- Основы социальной медицины: учебник / под ред. А. В. Мартыненко.-М.,2018.-375с.
- Пильщикова В.В. и др. Профилактика заболеваний: учеб. пособие - Краснодар, 2016. - 224 с.
- Кавешников В.С., Трубачева И.А., Серебрякова В.Н. Роль табакокурения в формировании современных показателей общественного здоровья // Сибирский медицинский журнал. — 2011. — Т. 26, №1–1.
- Явелов И.С. Внезапная сердечная смерть при метаболическом синдроме // Трудный пациент. — 2012. — Т. 10, №6.
- Куликов В.А. Фремингемское исследование сердца: 65 лет изучения причин атеросклероза // Вестник Витебского государственного медицинского университета. — 2012. — Т. 11, №2.
- Новоселова Е.Н. Борьба с курением как фактор формирования здорового образа жизни // Вестник Московского университета. Серия 18. Социология и политология. 2019;25(4): 309-324. https://doi.org/10.24290/1029-3736-2019-25-4-309-324.
- Александров А.А., Розанов В.Б., Дадаева В.А., Котова М.Б., и др. Ассоциация курительного статуса и интенсивности курения с общим и абдоминальным ожирением в выборке мужчин среднего возраста // Кардиоваскулярная терапия и профилактика. 2020; 19(3): 2446. https://doi.org/10.15829/1728-8800-2020-2446.
- Babayev P.N., Musayev R.G. The Impact of Passive Smoking on Schoolchildren's Academic Performance Depending on the Material and Educational Level of Their Parents // Azərbaycan-Türkiyə Allerqoloq və immunoloqların 1-ci beynalxalq konfransı. Bakı ş.2024. s.73-74.
|