XÜLASƏ
Tədqiqatın məqsədi: Ağciyərlərin xroniki obstruktiv xəstəliyi (AXOX) olan xəstələrdə interleykin 8 (IL-8), C-reaktiv zülal (CRZ) və ağciyər funksiyası arasında əlaqəni müşahidə etməkdir. Material və metodlar: Tədqiqata AXOX diaqnozu qoyulmuş 122 xəstə (əsas qrup) və digər ağciyər və ağır somatik xəstəlikləri olmayan 20 xəstə (nəzarət qrupu) iştirak etmişdir. Poliklinikada xəstələrin seçilməsi spontan rutin və ya planlaşdırılan səfərlər zamanı həyata keçirilmişdir. Seçilmiş tədqiqat iştirakçıları AXOX anketlərini doldurdular (Xroniki Hava Yolları Xəstəlikləri, İlkin Tibb Həkimləri üçün Bələdçi, 2005; AXOX Qiymətləndirmə Testi) və tam müayinədən keçdikdən sonra onlara AXOX diaqnozu qoyuldu. Spirometriya portativ ultrasəs spirometrindən istifadə etməklə həyata keçirilir. Qanda IL-8-in səviyyəsi ELISA, CRZ - immunoturbidimetrik üsulla müəyyən edilmişdir. Nəticə: AXOX xəstələrinin orta yaşı 55,9±4,4 il, kişilər 59,0%, qadınlar 41,0%, siqaret çəkənlər 57,4% təşkil edib. AXOX olan xəstələrdə GNH1, ACGHT və GNH1/ ACGHT indeksləri nəzarət göstəricilərindən müvafiq olaraq 55,72% (p=0,001), 43,23% (p=0,001) və 35,28% (p=0,036) aşağı olmuşdur. CRZ və IL-8 konsentrasiyası nəzarəti müvafiq olaraq 66,30% (p=0,015) və 35,33% (p=0,001) üstələyib. CRZ GNH1orta rəy (r=-0.699, p<0.01), ACGHT (r=-0.702, p<0.01) və GNH1/ ACGHT (r=-0.756, p<0.01) güclü əlaqə ilə korrelyasiya edilmişdir. IL-8 ağciyər funksiyasının bütün parametrləri ilə güclü korrelyasiya: GNH1 ilə – r=-0,801 (p<0,001); ACGHT ilə – r=-0,711 (p<0,01); GNH1/ ACGHT ilə – r=-0,730 (p<0,01). Yekun: Əldə edilən nəticələr iltihab markerlərinin yüksək səviyyələrinin və bu markerlər ilə ağciyər funksiyası parametrlərinin arasında statistik əhəmiyyətli güclü tərs korrelyasiya olduğunu təsdiqlədi. Nəticələri təsdiqləmək və klinik fenotipləri müəyyən etmək üçün tövsiyyələr vermək üçün əlavə tədqiqatlara ehtiyac var.
Açar sözlər: xroniki obstruktiv ağciyər xəstəliyi, iltihab markerləri, ağciyər funksiyası parametrləri, korrelyasiya

---

ƏDƏBİYYAT

1. Haroon S, Jordan R, Takwoingi Y, Adab P. Diagnosticaccuracyofscreening tests for COPD: a systematic review and meta-analysis // BMJ Open. 2015;5: e008133. doi: 10.1136/bmjopen-2015-008133.
2. García-Sidro P, Naval E, Rivera C.M. et al. The CAT (COPD Assessment Test) questionnaire as a predictor of the evolution of severe COPD exacerbations // Respiratory Medicine. 2015; 109(12):1546-1552. doi: 10.1016/ j.rmed. 2015.10.011.
3. Garcia-Rio F, Miravitlles M, Soriano J.B. et al. Systemic inflammation in chronic obstructive pulmonary disease: a population-based study // Respir Res. 2010;11:63. doi: 10.1186/1465-9921-11-63.
4. Su B, Liu T, Fan H, Chen F. et al. Inflammatory Markers and the Risk of Chronic Obstructive Pulmonary Disease: A Systematic Review and Meta-Analysis // PLoS ONE. 2016;11(4): e0150586. doi: 10.1371/journal.pone.0150586.
5. Hlapčić I, Belamarić D, Bosnar M, Kifer D, Dugac AV, Rumora L. Combination of Systemic Inflammatory Biomarkers in Assessment of Chronic Obstructive Pulmonary Disease: Diagnostic Performance and Identification of Networks and Clusters // Diagnostics. 2020; 10(12): 1029. doi: 10.3390/diagnostics10121029.
6. Wang XR, Li YP, Gao S, Xia W, et al. Increased serum levels of lipocalin-1 and -2 in patients with stable chronic obstructive pulmonary disease // Int J Chron Obstruct Pulmon Dis., 2014; 9: 543–549. doi: 10.2147/COPD.S62700.
7. Fattouh M, Alkady O. Inflammatory biomarkers in chronic obstructive pulmonary disease // Egyptian Journal of Chest Diseases and Tuberculosis. 2014; 63: 799–804. doi:10.1016/ j.ejcdt.2014.06.011.
8. Harting JR, Gleason A, Romberger DJ, Von Essen SG, Qiu F, Alexis N, et al. Chronic obstructive pulmonary disease patients have greater systemic responsiveness to ex vivo stimulation with swine dust extract and its components versus healthy volunteers // J ToxicolEnvironHealth A. 2012; 75: 1456–1470.doi: 10.1080/15287394.2012.722186.
9. Stockley RA. Biomarkers in chronic obstructive pulmonary disease: confusing or useful? // Int. J. COPD. 2014;9:163-177. doi: 10.2147/COPD.S42362.
10. Agusti А, Edwards LD, Rennard SI, MacNee W, et al. Persistent systemic inflammation is associated with poor clinical outcomes in COPD: a novel phenotype. PLoS ONE. 2012;7(5):e37483. doi: 10.1371/journal.pone.0037483.
11. Shahriary A, Panahi Y, Shirali S, Rahmani H. Relationship of serum levels of interleukin 6, interleukin 8, and C-reactive protein with forced expiratory volume in first second in patients with mustard lung and chronic obstructive pulmonary diseases: systematic review and meta-analysis // Postepy Dermatol Alergol. 2017; 34(3): 192–198. doi: 10.5114/ada.2017.67841.
12. Liu SF, Wang CC, Chin CH, Chen YC, Lin MC. High value of combined serum C-reactive protein and BODE score for mortality prediction in patients with stable COPD Arch // Bronconeumol. 2011;47:427-432. doi:10.1016/j.arbres.2011.04.011.
13. Heidari B. The importance of C-reactive protein and other inflammatory markers in patients with chronic obstructive pulmonary disease // Caspian J Intern Med. 2012;3(2):428–435.
14. Sin DD, Man SF. Systemic inflammation and mortality in chronic obstructive pulmonary disease // Can J Physiol Pharmacol. 2007;85(1):141-7. doi: 10.1139/y06-093.
15. Morello Gearhart A., Cavallazzi R., Peyrani P. et al. Lung Cytokines and Systemic Inflammation in Patients with COPD // J. Respir. Infect. 2017; 1(4): 13-18.doi: 10.18297/jri/vol1/iss4/4.
16. Zhang J, Bai C. Elevated serum IL-8: a biomarker indicating exacerbation-prone COPD // European Respiratory Journal. 2017;50: PA3601. doi: 10.1183/1393003.congress-2017.PA3601.