XÜLASƏ
Tədqiqatın məqsədi. Vaxtından əvvəl doğulan uşaqlarda (VƏDU) tənəffüs çatışmazlığı (TÇ) zamanı qanda və traxeobronxial lavajda (TBL) surfaktant zülalı D-nin (SP-D) səviyyəsini müəyyənləşdirmək. Materiallar və metodlar. Tədqiqata tənəffüs çatışmazlığı olmayan 20 VƏDU (nəzarət qrupu – I), tənəffüs çatışmazlığı olan 80 çox az çəkili VƏDU [IIa – respirator disstres sindrom (RDS), IIb – pnevmaniya yarımqrupları] və 42 ekstremal az çəkili VƏDU (IIIa – RDS və IIIb – pnevmoniya yarımqrupları) daxil edilib. VƏDU-nun orta hestasiya yaşı 29,83±2,37, min. 23, max. 32, doğum çəkisi isə 1202,42±254,96 qr, min. 500 qr, max. 1550 qr olmuşdur. Qan zərdabı (bütün uşaqlarda) və TBL (yalnız invaziv ventilyasiyada olan) körpələrdən götürülərək, SP-D səviyyələri Sun Red Bio-dan (Çin) Human SP-D ELISA Kit-dən istifadə etməklə müəyyən edilib, statistika isə SPSS 20 paketi vasitəsi ilə araşdırılıb. Nəticələr. SP-D-nin səviyyəsi I qrupda erkən neonatal dövrdə 22,9±12,46 nq/ml müəyyən edilmişdir. IIb qrupunda SP-D 244,41±236,55 nq/ml I qrupla müqayisədə 10,6 dəfə (p<0,001), II qrupun yarımqrupları arasında Iıb-də 244,41±236,55 nq/ml və IIa-da 65,18±120,35 nq/ml, fərq 3,7 dəfə (p<0,01), III qrupun yarımqrupları arasında IIIb-də 198,82±254,47 nq/ml IIIa qrupunda 117,87±190,62 nq/ml, müqayisədə 1,7 dəfə yüksəlmişdi. İnvaziv ventilyasiyada tənəffüs dəstəyində olan 17 xəstədə TBL aspiratında SP-D IIIa yarımqrupunda 116,58±38,64 nq/ml, IIa–da 56,50±17,67 nq/ml müqayisədə 2 dəfə çox müəyyən edilmişdir. Yekun. RDS-li xəstələrlə müqayisədə pnevmoniya olan xəstələrin qan və TBL-da SP-D-nin səviyyəsinin yüksəlməsi, ölən uşaqlarda SP-D-nin qan zərdabında dinamik səviyyəsi əhəmiyyətli dərəcədə yüksəlməsi tənəffüs xəstəliklərində diferensial diaqnostik və proqnostik meyar kimi qiymətləndirilir
Açar sözlər: respirator disstres sindrom, vaxtından əvvəl doğulanlar, surfaktant zülalları, SP-D

---

ƏDƏBİYYAT

1. Лямина, С.В., Веденикин, Т.Ю., Малышев, И.Ю. Современный подход к анализу иммунного ответа при заболеваниях легких: сурфактантный белок D и его роль [Электронный ресурс] // Современ проблемы науки и образования : электрон. науч. журн. -2011. – № 4. – Режим доступа: https://science-education.ru/ru/article/view?id=4717. doi: 10.22263/2312-4156.2019.6.43.
2. Briana DD, Gourgiotis D, Baka S, Boutsikou M, et al. The effect of intrauterine growth restriction on circulating surfactant protein D concentrations in the perinatal period // Reprod Sci. 2010 Jul;17(7):653-8. doi:10.1177/1933719110366165.
3. De Luca D, Arroyo R, Foligno S, Autilio C, Touqui L, Kingma PS. Early life surfactant protein-D levels in bronchoalveolar lavage fluids of extremely preterm neonates // Am J Physiol Lung Cell Mol Physiol. 2023 Oct 1;325(4):L411-L418. doi:10.1152/ajplung.00079.2023.
4. Dell’Orto V, Raschetti R, Centorrino R, Montane A, et al. Short- and long-term respiratory outcomes in neonates with ventilator-associated pneumonia // Pediatr Pulmonol 54: 1982–1988, 2019. doi:10.1002/ppul.24487.
5. Rose-Marie A. Mackay, J. Townsend, P., Calvert, J. et al. Increased surfactant protein-D levels in the airways of preterm neonates with sepsis indicated responses to infectious challenges // Acta Pædiatrica. 2019 108, pp. 870–876 doi:10.1111/apa.14630.
6. Arroyo R., Kingma P.S. Surfactant protein D and bronchopulmonary dysplasia: a new way to approach an old problem // Respiratory Reseaarch (2021) 22:141 doi: 10.1186/s12931-021-01738-4.
7. Sorensen, G.L., Husby, S., Holmskov U. Surfactant protein A and surfactant protein D variation in pulmonary disease // Immunobiology. – 2007. – Vol. 212, N 4/5. – Р. 381–416. doi:10.1016/ j.imbio.2007.01.003.
8. Sorensen GL. Surfactant Protein D in Respiratory and Non-Respiratory Diseases // Front Med (Lausanne). 2018 Feb 8;5:18. doi: 10.3389/fmed.2018.00018