XÜLASƏ
Tədqiqatın məqsədi aşağı ətraf venalarında varikoz xəstəliyi olan şəxslərin lazer texnologiyasının tətbiqilə müalicəsinin nəticələrinin müqayisəli histomorfoloji qiymətləndirilməsi olmuşdur. Aparılan tədqiqatda aşağı ətrafların varikoz genişlənməsi fonunda yaranan trofiki yaraların müalicəsində endovazal lazer ablasiya (EVLA), Venocoryl məlhəmi və az intensivlikli lazer şüalarının birlikdə tətbiqinin effektivliyini, həmçinin bu zaman xora nahiyəsində dəri və dərialtı toxumalarda baş verən morfoloji dəyişiklikləri öyrənmək planlaşdırlmışdır. Xəstələr hər birində 25 xəstənin olduğu 3 qrupda randomizə edilmişdir: I qrup - EVLA və mini fleboektomiya birlikdə tətbiq edilmişdir. II qrupa müalicə üçün EVLA, mini fleboektomiya və Venocoryl məlhəmi birlikdə təyin olunmuşdur. III qrupda müalicə məqsədi ilə EVLA, Venocoryl məlhəmi və az intensivlikli lazer şüaları kombinə şəkildə istifadə olunmuşdur. Təcrübə müddətində müxtəlif qruplarda qeydə alınan morfoloji dəyişiklər əsasən eynilik təşkil edirdi və dinamikası paralel idi. Bu dövrdə xüsusən 7-ci gün alınan biopsiyalarda toxuma zədələnməsini təmsil edən bir çox morfoloji parametr aradan qalxmışdır. Dinamik müşahidədə əsas qrupda EVLA, Venocoryl məlhəmi və az intensivlikli lazer şüalarının birlikdə tətbiqi digər müalicə üsulları ilə demək olar ki, eyni effektə malikdir, lakin əsas qrupda mikrosirkulyasiyada trombların daha sürətlə azalması deməyə imkan verir ki, müalicənin bu şəkildə təşkili mikrosurkulyator dövranın daha erkən bərpasını təmin edir. Bu səbəbdən alternativ bir müalicə planı kimi varikoz genişlənmələrin müalicəsində uğurla tətbiq edilə bilər.
Açar sözlər: trofik xoralar, aşağı ətraflarım venoz xəstəliyi, endovazal lazer ablasiyası, morfoloji müayinələr

---

ƏDƏBİYYAT

1. Romano F., Paolino F.M., Rizzo B.A. et al. The use of growth factors, CD34(+) cells and fibrin for the management of chronic venous ulcers // International Wound Journal, - 2016. 13 (5), - p. 1011-3.
2. Serra R., Ielapi N., Barbetta A. et al. Skin tears and risk factors assessment: a systematic review on evidence-based medicine // International Wound Journal, 2018. 15 (1), p. 38-42.
3. Setia A.S., S. Dikic, S. Demhasaj et al. Prospects of Endovenous Laser Ablation (EVLA) Standardization-Mid-Term Results of a Four-Zone Dosimetry Guiding Tool for 1940 nm Laser // Journal of Clinical Medicine, 2023. 12 (13), - s.1-12.
4. Setia A., Schmedt C.G., Beisswenger A. et al.Safety and efficacy of endovenous laser ablation (EVLA) using 1940 nm and radial emitting fiber: 3-year results of a prospective, non-randomized study and comparison with 1470 nm // Lasers in Surgery and Medicine, - 2022. 54 (4), - p. 511-522.
5. Shi C., Dumville J.C., Cullum N. et al. Compression bandages or stockings versus no compression for treating venous leg ulcers // Cochrane Database System Reviews, - 2021, 7 (7), - CD013397.
6. Tolu I., Durmaz M.S. Frequency and Significance of Perforating Venous Insufficiency in Patients with Chronic Venous Insufficiency of Lower Extremity // The Eurasian Journal of Medicine, - 2018. 50(2), - p. 99-104.
7. Turaga AH. Endovenous Laser Ablation-Phlebectomy-Sclerotherapy Hybrid Treatment for Venous Insufficiency: A Case Report // Cureus, - 2023. 15(7), - p.1-4.
8. Varetto, G. Gibello L., Frola E et al. Day surgery versus Outpatient setting for endovenous laser ablation treatment. A prospective cohort study // Internatopnal Journal of Surgery, - 2018. 51, - p. 180-3.
9. Vitale S., Colanero S., Placidi M. et al. Phytochemistry and Biological Activity of Medicinal Plants in Wound Healing: An Overview of Current Research // Molecules, - 2022. 27 (11), - s.1-30.
10. Vitse J., Bekara F., Byun S. et al. A double-blind, placebo-controlled randomized evaluation of the effect of low-level laser therapy on venous leg ulcers // The International Journal of Lower Extremity Wounds, - 2017. 16 (1), - p. 29-35.
11. Wallace T., El-Sheikha J., Nandhra S. et al. Long-term outcomes of endovenous laser ablation and conventional surgery for great saphenous varicose veins // British Journal of Surgery, - 2018. 105 (13), - p. 1759-1767.
12. Weller C.D., Gardiner E., Arthur J.F. et al. Autologous platelet-rich plasma for healing chronic venous leg ulcers: clinical efficacy and potential mechanisms // International Wound Journal, - 2019. 16 (3), - p. 788-92.
13. Weller C.D., Team V., Ivory J.D. et al. ABPI reporting and compression recommendations in global clinical practice guidelines on venous leg ulcer management: a scoping review // International Wound Journal, - 2019. 16 (2), - p. 406-19.